23 dây chuyền sản xuất xi măng chạy đua triển khai hệ thống tận dụng nhiệt thừa phát điện

Theo định hướng Chiến lược phát triển ngành VLXD Việt Nam thời kỳ 2021 – 2030, định hướng đến năm 2050 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1266/QĐ-TTg, đến hết năm 2025, 100% dây chuyền sản xuất xi măng có công suất từ 2.500 tấn clinker/ngày trở lên phải lắp đặt, vận hành hệ thống phát điện, tận dụng nhiệt khí thải để phát điện.

Hiện cả nước có 87 dây chuyền sản xuất, với tổng công suất 105 triệu tấn; dự kiến, năm 2022 sẽ có thêm 3 dây chuyền mới đi vào vận hành, với công suất 8,8 triệu tấn. Theo báo cáo ngành Xi măng năm 2021, hết năm 2021, có 25 dây chuyền xi măng hoàn thành lắp đặt hệ thống tận dụng nhiệt thừa phát điện và 11 dây chuyền đang đầu tư. Như vậy, còn 23 dây chuyền cần phải lắp đặt hệ thống tận dụng nhiệt thừa phát điện theo quy định, thời gian chỉ còn gần 3 năm để hoàn thành, là thách thức không nhỏ.

11 dây chuyền sản xuất xi măng đang đầu tư xây dựng hệ thống phát điện nhiệt dư (WHR). 

Theo ông Nguyễn Quang Cung, Chủ tịch Hiệp hội Xi măng Việt Nam (VNCA), những dự án xi măng đầu tư gần đây đều đầu tư lắp đặt hệ thống tận dụng nhiệt thừa trong quá trình xây dựng nhà máy. Riêng các dự án chưa đầu tư, sẽ phải hoàn thiện đầu tư lắp đặt hệ thống này trong gần 3 năm tới.

Các dự án tận dụng nhiệt thừa phát điện đã vận hành phải kể đến các nhà máy Xi măng Chinfon (dây chuyền 1 và 2 vận hành từ năm 2014); nhà máy Xi măng Insee – Kiên Giang (năm 2012); nhà máy Xi măng Vissai Hà Nam (dây chuyền 3 và 4  vận hành năm 2016, 2017), nhà máy Xi măng Vissai Ninh Bình (dây chuyền 1 và 2 vận hành từ năm 2018), 3 dây chuyền nhà máy Xi măng Thành Thắng, 3 dây chuyền nhà máy Xi măng Long Sơn; 2 dây chuyền nhà máy Xi măng Xuân Thành…

Ngày 14/7/2021, Ủy ban châu Âu đã đề xuất chính sách thuế biên giới carbon, áp dụng cho thép, xi măng, phân bón, nhôm và điện từ năm 2026, sau một giai đoạn thử nghiệm từ năm 2023. Các nhà nhập khẩu xi măng phải có chứng chỉ số, mỗi chứng chỉ đại diện cho một tấn khí thải carbon dioxide.

Đồng nghĩa, từ năm 2023, xuất khẩu xi măng sang thị trường Mỹ, EU… sẽ khó khăn hơn, do bị áp thuế phát thải carbon. Yêu cầu này buộc các doanh nghiệp xi măng Việt Nam phải đẩy mạnh việc lắp đặt hệ thống thu hồi nhiệt thải, tận dụng nhiệt thừa để phát điện, góp phần giảm thiểu phát thải carbon.

Tận dụng nhiệt thừa giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí điện, giảm phát thải ra môi trường, trên nguyên lý: Toàn bộ lượng khí nóng từ tháp trao đổi nhiệt (nhiệt độ khoảng 320 – 350°C) được dẫn vào hệ thống tháp thu nhiệt, đưa đến turbine. Hơi nước giãn nở trong ống tăng tốc (cánh tĩnh của turbine) để tăng động năng, sau đó đập vào cánh động của turbine, làm turbine quay và sinh công, chạy máy phát điện.

Trong bối cảnh thị trường xi măng dư cung cao, cạnh tranh gay gắt, các dự án tận dụng nhiệt thừa phát điện được đầu tư sẽ giúp doanh nghiệp lợi cả về kinh tế và môi trường, giúp giảm phát thải carbon. Các doanh nghiệp muốn xuất khẩu, tăng tính cạnh tranh và mở rộng thị trường thì không có cong đường nào khác, buộc phải triển khai dự án tận dụng nhiệt thừa phát điện càng sớm càng tốt.